تخریب منابع طبیعی دومین عامل تهدید‌کننده حیات بشر

  منابع‌طبیعی- بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد روزافزون آلودگی‌های زیست‌محیطی و تخریب محیط‌زیست و منابع طبیعی که پیامدی جز انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری ندارد اکنون به یکی از عوامل تهدید‌کننده حیات بشر تبدیل شده به‌طوری که برخی آن را بعد از بمب اتمی دومین عامل تهدید‌کننده تمدن بشری عنوان می‌کنند.

براساس آمار، سالانه 50الی 100هزارگونه از حدود 10میلیون گونه زنده موجود که بسیاری از آنها تا‌کنون ناشناخته مانده‌اند، منقرض شده یا در معرض خطر انقراض قرار می ‌گیرند. این آمار به‌مراتب بیش از مجموع تعداد گونه‌هایی است که از اواخر دوره کرتاسه (عصر دایناسورها) تا زمان حاضر یعنی در طول 65میلیون سـال منقرض شده‌اند. بنابر گزارش منتشر شده از سوی سازمان جهــانی خواربار و کشـاورزی (FAO) طی یک دهه (از سال1990 تا سال 2000میلادی)، هر سال 4/9میلیون هکتار جنگل تخریب شده است. گزارش دیگری که از سوی کمیته بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) ارائه شده نیز حاکی از آن است که هم‌اکنون از هر هشت گـونه گیاهی، یکی در معرض انقراض قرار دارد.

آمار و ارقام مربوط به تخریب جنگل‌ها و انقراض گونه‌های گیاهی از این‌رو نگران‌کننده است که سرعت بازسـازی این منابع بسیار کم است و در واقع هر پایه‌ای از یک گیاه که از بین می‌رود به زمانی بسیار طولانی نیاز دارد تا بازسازی شود به‌طوری که در بسیاری موارد به‌دلیل از بین رفتن شرایط زیستگاه‌ها، شرایط بازگشت گونه نابود شده، غیرناممکن می‌شود. برهمین اساس است که اکنون بسیاری به جنگل‌ها که تا پیش از این به‌عنوان منابـع تجدیـد شونده کره زمین شنـاخته می‌شدند به دیـده تردید نگاه می‌کنند.

آنچه مسلم است نابودی و انقراض هر یک از گونه‌های گیاهی یا جانوری تأثیری نامطلوب بر زندگی همه انسان‌ها دارد. با این رویکرد حفاظت و حمایت از تمامی گونه‌های موجود در دستور کار سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی ذی‌ربط قرار گرفته و کنوانسیون‌های بین‌المللی همواره بر حفاظت هر چه بیشتر منابع موجود تأکید می‌کنند. این نهادهای بین‌المللی به‌ویژه کشورهای در حال توسعه را به توسعه پایدار و حفظ منابع طبیعی‌ ترغیب می‌کنند؛ با وجود این، در کشور ما برخی همچنان بر طبل توسعه ناپدار می‌کوبند و از همین روست که اجرای اغلب پروژه‌هایی که با توجیه توسعه به اجرا در می‌آید،باعث تخریب منابع طبیعی می‌شود. تغییر کاربری 200هکتار از رویشگاه‌های جنگلی بی‌نظیر در سوادکوه با توجیه توسعه شهرک صنعتی بشل نمونه‌ای از توسعه ناپایدار است که منابع پایه کشور(‌آب، خاک و پوشش گیاهی) را تهدید می‌کند.

شدت تخریب رویشگاه‌های جنگلی نگران کننده است

گفت‌وگو با کاظم نصرتی نصرآبادی، عضو انجمن علمی جنگلبانی ایران

  منابع‌طبیعی- اسدالله افلاکی:
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با بیش از 90سال قدمت، مهم‌ترین نهاد متولی صیانت از منابع پایه کشور(آب، خاک و پوشش گیاهی) است.

  با همین رویکرد این سازمان، مدیریت 83درصد از کل مساحت کشور (32میلیون هکتار اراضی بیابانی، 86میلیون هکتار مرتع و 14میلیون هکتار جنگل) را برعهده دارد. با وجود این، سازمان جنگل‌ها در حال حاضر با کمبود تجهیزات، اعتبارات و نیروی انسانی کارآمد دست به گریبان است تا آنجا که حتی برای جایگزین کردن نیروهای بازنشسته خود هم با محدودیت مواجه است. این کمبودها ناشی از آن است که سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری (به‌رغم آنکه ماهیتی حاکمیتی دارد) آنگونه که شایسته این سازمان است در سیاستگذاری‌های کلان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و از همین رو، روزبه‌روز جایگاه آن ضعیف‌تر می‌شود تا جایی که هر نهاد و سازمانی به‌خود اجازه می‌دهد برای دستیابی به اهداف خود، بخشی از اراضی ملی و طبیعی را متصرف شود. کاظم نصرتی‌نصرآبادی، عضو انجمن علمی جنگلبانی ایران که نزدیک به هفت‌سال مسئولیت اداره جنگل‌های شمال را برعهده داشته معتقد است که «هجوم به منابع طبیعی کشور و تخریب عرصه‌های جنگلی و مرتعی شدت گرفته است».

ردپای زشت جنگل‌زدایی بر چهره جنگل‌های آمازون

محیط زیست > منابع‌طبیعی- همشهری آنلاین:
مقایسه تصویر قدیمی و جدیدی که از بخشی از جنگل آمازون در برزیل به ثبت رسیده، اثران ناشی از جنگل‌زدایی در این بخش سرسبز از جهان را به خوبی به نمایش گذاشته‌است.

تصویر قدیمی‌تر که در سمت چپ کادر قرار دارد در سال 1975 یعنی در حدود 37 سال پیش از منطقه روندونیا در غرب برزیل به ثبت رسیده‌است و اکنون با مقایسه این تصویر با عکسی جدید‌تر فرسایش این بخش از آمازون را در زیر فشار جنگل‌زدایی ناشی از فعالیت‌های انسانی به خوبی می‌توان دید.

فعالیت‌های انسانی در این منطقه با ساخت‌ و ساز بزرگراه‌ها آغاز شد که در تصویر سمت چپ با خطی نارنجی رنگ مشخص شده‌ است. این بزرگراه از قلب جنگل عبور کرده و آن را به دو بخش تقسیم کرد. با سکونت پیدا کردن کشاورزان و دیگر افراد در این مناطق، جاده‌های بعدی در سمت راست جاده اولیه ساخته شدند که در نهایت  الگویی کاملا مشخص و تیغ ماهی شکل در سطح جنگل به وجود آمد،‌الگویی که خطوط نارنجی رنگ آن در تصویر سمت راست که در سال 2012 ثبت شده قابل مشاهده است.

کل این تصاویر توسط ماهواره لندست ناسا به ثبت رسیده است، ماهواره‌ای که طی 40 سال گذشته به صورت مداوم درحال نظارت بر زمین بوده است. تصاویر خیره‌کننده‌ای که توسط چشمان این ماهواره به ثبت می‌رسند به درک بهتر دانشمندان از آنچه بر روی زمین درحال وقوع است کمک قابل توجهی می‌کند.

به گفته محققان شکل گیری چنین ساختار تیغ‌ماهی مانندی در میان جنگل روندونیا منجر به تفکیک شدن بخش‌های مختلف جنگل از یکدیگ، آواره شدن حیوانات از زیستگاه‌هایشان، و آسیب‌پذیر ساختن آنها در برابر فعالیت‌های انسانی خواهد شد. این تصویر بخشی از تصاویری هستند که ناسا به مناسبت چهل سالگی برنامه ماهواره لندست منتشر کرده است.

برداشت بی‌رویه هیزم و بوته از رویشگاه جنگلی زاگرس

برداشت بی‌رویه هیزم و بوته از رویشگاه جنگلی زاگرس

محیط زیست > منابع‌طبیعی- گروه محیط‌زیست:
درحالی‌که بخش عمده‌ای از رویشگاه‌های جنگلی زاگرس دچار پدیده خشکیدگی شده و بخشی از جنگل‌های شمال کشور دچار آفت هستند کارشناسان براین باورند آنچه بیش از این دو عامل طبیعی، رویشگاه‌های جنگلی را تهدید می‌کند متکی بودن معیشت جنگل‌نشینان به جنگل است.

استفاده از درختان جنگل و بوته‌زارها برای سوخت، ریشه در وابستگی معیشت جنگل‌نشینان به جنگل دارد. در عین حال، مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان جنگل‌ها روز گذشته از طرح جایگزینی سوخت مناسب به جای درختان جنگلی و بوته‌زارها خبر داد. حسین میرزایی گفت: درحال حاضر سالانه حدود پنج میلیون مترمکعب هیزم و500هزار تن بوته توسط بخشی از حاشیه‌نشینان جنگل به مصرف سوخت می‌رسد.

وی افزود: باهدف اعمال مدیریت برعرصه‌های منابع طبیعی تا پایان برنامه پنجم توسعه 40هزار کیلومتر کمربند حفاظتی در مناطق بحرانی کشور احداث می‌شود. میرزایی در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه تاپایان برنامه چهارم توسعه حدود 14هزار کیلومتر کمربند حفاظتی در مناطق بحرانی کشور احداث شده، افزود: براساس برنامه‌ریزی‌ها تا پایان برنامه پنجم این میزان به 40هزار کیلومتر افزایش می‌یابد.

دشواری‌های پاکسازی جنگل ابر از زباله

محیط زیست > منابع‌طبیعی- گروه شهری:
جنگل ابر با تهدیدهای متعددی مواجه است. در سال‌های اخیر دو عامل بیش از سایر عوامل این رویشگاه بی‌نظیر را تهدید کرده است.

ساخت جاده جنجالی و گردشگری بی‌ضابطه ازجمله تهدیداتی است که این سال‌ها دامان جنگل ابر را گرفته است. آنچه بر اهمیت این بخش از جنگل‌های هیرکانی می‌افزاید و لزوم صیانت از آن را ضروری می‌کند وجود گونه‌های ارزشمند جنگلی به‌ویژه 500 هکتار گونه سرخدار در این ذخیره گاه زیست کره است. جنگل ابر در حالی دارای این میزان از گونه سرخدار در جهان است که مساحت کل رویشگاه‌های گونه سرخدار در جهان بالغ بر چهار هزار هکتار است. گونه سرخدار از آن‌رو اهمیت دارد که بخشی از اسانس‌های دارویی به‌ویژه داروهای ضد‌سرطان از این‌گونه گیاهی تأمین می‌شود.

بیابانزایی، رویشگاه‌های زاگرسی را تهدید می‌کند

هشدار نسبت به سیر صعودی پدیده خشکیدگی و کاهش تنوع زیستی

محیط زیست > منابع‌طبیعی  - گروه محیط‌زیست - اسدالله افلاکی:
پدیده خشکیدگی بلوط زارها در شش میلیون هکتار از رویشگاه‌های زاگرسی همچنان سیر صعودی دارد.

این درحالی است که براساس برآوردهای اولیه، 300هزار هکتار از جنگل‌های زاگرسی دچار پدیده خشکیدگی شده‌اند. در عین حال رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران می‌گوید: با کاهش فشارهای موجود بر رویشگاه‌های زاگرسی می‌توان پدیده خشکیدگی و آفات را در این عرصه‌ها مهار کرد.

دکتر هادی کیادلیری در گفت‌وگو با همشهری، افزود: از آنجا که شدت گرما بیشتر شده، اکوسیستم‌های جنگلی اعم از جنگل‌های شمال و جنگل‌های زاگرسی در مسیر قهقرا قرار گرفته‌اند، زیرا همه عناصر زیستی در این اکوسیستم‌ها از بین رفته یا در معرض نابودی هستند؛ در نتیجه نه‌تنها رویشگاه‌های زاگرسی که رویشگاه‌های شمال کشور هم با آفات مواجه هستند؛ کما اینکه هم‌اکنون بخش‌هایی از این رویشگاه‌ها دچار آفات شده‌اند.

تذکرکتبی نمایندگان مجلس برای حفاظت از جنگل ابر

محیط زیست > منابع‌طبیعی  - گروه محیط‌زیست- اسدالله افلاکی:
روز گذشته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست شماری از خبرنگاران را به دفتر خود در پارک پردیسان فراخواند تا گزارشی از اجلاس اخیر ریو+ 20بدهد.

در حالی‌که پس از پایان سخنانش ناچار شد درباره مجوز ساخت جاده ابر به خبرنگاران پاسخ دهد. ساخت جاده در جنگل ابر که طی سال‌های گذشته خبرساز شده و مخالفت کارشناسان و سازمان جنگل‌ها و مراتع را به‌دنبال داشت، با اعلام موافقت محمد جواد محمدی‌زاده، طی روزهای اخیر دوباره انتقاد کارشناسان و طرفداران محیط‌زیست را برانگیخت. پس از اینکه کارشناسان محیط‌زیست بار دیگر ساخت این جاده را مخرب این بخش از جنگل‌های هیرکانی دانستند، دیروز نیز 37نفر از نمایندگان مجلس، در تذکری کتبی به رئیس‌جمهور خواستار حفظ جنگل ابر در برابر جاده‌سازی‌ شدند.

خطر نابودی سریع جنگل در ایران

نماینده فائو در ایران هشدار داد

محیط زیست > منابع‌طبیعی  - نماینده فائو در جمهوری اسلامی ایران گفت: در ایران جنگل‌ها سریع‌تر در حال ناپدید‌شدن هستند و همواره چرخه دائمی فرسایش و بیابانزایی وجود دارد.

نورالدین مونا در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: در کشورهای خاورمیانه، مقابله با بیابانزایی و پرداختن به مسائل مربوط به مدیریت خشکسالی با توجه به لزوم تقویت آگاهی‌های زیست‌محیطی، افزایش هزینه زیرساخت‌های حاشیه‌ای و مشارکت عمومی در فرایند تصمیم‌گیری، پیچیده است.

وی تصریح کرد: تغییرات آب و هوایی هم به‌عنوان یک چالش دیگر برای مدیریت مؤثر در حال ظهور است. مونا افزود: حدود 70درصد از اراضی ایران، از جمله جنگل‌ها و مراتع در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارند. این شرایط سخت، همراه با خشکسالی‌های مکرر و کمبود شدید آب، باعث ایجاد فقر و ناامنی غذایی می‌شود.

چهار هزار درخت شبانه در مسیر جاده ابر قتل‌عام شدند

محیط زیست > منابع‌طبیعی  - یک فعال حقوق محیط‌زیست از قطع شبانه چهارهزار درخت باارزش در مسیر جاده ابر خبر داد و گفت: جاده ابر بستری برای سودجویی برخی شده تا با ویلاسازی و شهرک‌سازی‌ به تخریب هرچه بیشتر محیط‌زیست بپردازند.

علی‌نقی مقصودلو در گفت‌وگو با مهر افزود: این جاده با عرضی برابر 30 تا 40متر به هیچ عنوان، برخلاف ادعای مسئولان محیط‌زیست که مجوز ساخت آن را دادند، جاده‌ای روستایی نیست و درصورت احداث، هزاران اصله درخت سرخدار که از باارزش‌ترین و نادرترین گونه‌های درختی جهان است نابود می‌شوند. به گفته وی، برخی مسئولان استانی برای گسترش شهرک‌ها و ویلاسازی نظیر منطقه پردیس‌سیاه روبار هر چند وقت یک‌بار اهالی این منطقه را تطمیع کرده و با دادن پلاکاردهای تبلیغاتی به دست آنها ماجرا را به‌گونه‌ای جلوه می‌دهند که ساخت این جاده خواسته آنان است.